W 1967 r. Antoni Rut zdobywa I nagrodę w konkursie fotograficznym i tę datę przyjmuje jako swój debiut artystyczny. W latach 1982-2005 prowadził kultową Galerię Fotografii Fotoplastykon w Poznaniu przy ulicy Św. Marcin 53.
Jako artysta fotografik daje się poznać niesłychanie licznymi (59!), indywidualnymi wystawami fotografii. Do najważniejszych należą: „To jest Rudno” Pałac Kultury w Poznaniu (1972, pierwsza wystawa indywidualna), „Retrospekcje” Poznańskie Towarzystwo Fotograficzne w Poznaniu (1976), „Wierzby wielkopolskie” Galeria Fotoplastykon w Poznaniu (1998), Recklinghausen w Niemczech (2001) i Galeria Miejska w Charkowie (2003). Następnie „Między niebem a ziemią” pokazana w Salach Muzealnych Centre Gryonnais w Szwajcarii (2006), w Muzeum Zamek Górków w Szamotułach (2007), w Muzeum Regionalnym we Wrześni (2007) i w Centrum Kultury i Biznesu Stary Browar w Poznaniu w ramach obchodów jubileuszu 40-lecia pracy artystycznej autora pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Poznania (2007) i w innych galeriach. Poza tym wymienić wypada wystawę malarstwa, grafiki i fotografii „Kamienie z Pas de Cheville” w Solalex w Szwajcarii (2007) oraz „Mój Poznań” w Győr na Węgrzech (2008), Salon Posnania w Poznaniu (2009) i Muzeum Regionalne w Stęszewie (2009).
Z prezentowanego zestawu widać, że zainteresowania artystyczne Antoniego Ruta wykraczają poza dominującą fotografię. Uprawia więc także m.in. malarstwo olejne. Otrzymuje wyróżnienie za ciekawą koncepcję budowania obrazu na Salonie Wielkopolskim w Muzeum Ziemi Czarnkowskiej. W 2002 r. pokazuje wystawę malarstwa „Moje malowanie – wierzby” w Muzeum Regionalnym w Stęszewie (2002). Układa własną muzykę do swoich licznych diaporam m.in.: „Wielkopolskie wierzby” (2000), „Impresje alpejskie” (2000), „Zielono – beżowo” (2002) i inne. Poza fotografią konwencjonalną uprawia fotografię stereoskopową, w tej technice wykonuje wiele projektów, m.in.: „Impresje światłem pisane” (1994) czy „W świetle lasera” (1995). Wykonuje wiele układów diaporam m.in.: „Wielkopolskie wierzby”, wyróżnione na 21. Pomorskich Spot-kaniach z Diaporamą w Szczecinie w 2000 r. Najlepszym komentarzem do ważkich artystycznych dokonań Antoniego Ruta niech będzie wypowiedź samego autora: „…Moja przygoda z fotografią zaczęła się bardzo dawno temu, można powiedzieć, że urodziłem się z aparatem fotograficznym. Wiele z artystycznych doświadczeń i przemyśleń mojego Ojca członka ZPAF (AFIAP), pasjonata fotografii nie tylko konwencjonalnej, ale i stereoskopowej przeszło do mojego stylu pracy w fotografii artystycznej. Po kilkunastu wystawach, biorąc jednocześnie udział w konkursach (Międzywojewódzki Konkurs Fotograficzny „Rzemiosło wczoraj i dziś”, Poznań 1980, I nagroda) rozpocząłem etap poszukiwań. Było to pójście w świat grafiki, solaryzacji, reliefu, kolażu, czarnych i białych płaszczyzn, grafiki z użyciem barwnych płyt, domalowywania, doklejania, aż do form przestrzennych – fotografii na bryłach. Później wróciłem do fotografii realistycznej, uważając, że wszelkie dotychczasowe poszukiwania polegają wyłącznie na manipulowaniu w obrazie rzeczywistości elementami sztucznymi i tak wziętymi z tego samego otoczenia. Czy warto zmieniać ten obraz, pokazując go w innym kształcie? Chciałem znaleźć taką formę wykonania fotografii czystej, by świat realistyczny w niej zawarty odzwierciedlał moją ingerencję w zastaną teraźniejszość. Myślałem o tym, by wrócić do szukania własnej drogi w sztuce, by w swoich pracach zawrzeć rzeczywistość otaczającego nas świata wolną od jakiejkolwiek manipulacji, ale pełną własnych emocji, nastrojów i przemyśleń. Pojawiło się jednak w Polsce nowe narzędzie pracy, na zachodzie dostępne od dawna – program graficzny. Dało to wiele możliwości i otworzyło przed artystami nowe obszary dla wyobraźni i spowodowało, że należało szukać nowych ścieżek dla wyrażania własnego spojrzenia na to co nas otacza. Takimi próbami zastosowania grafiki komputerowej były m.in. wystawy: „Gonić niewidzialne” towarzysząca 3. Biennale Fotografii w Poznaniu (2003), eksponowana w Genewie (2004), w Galerii Sztuki Współczesnej we Włocławku (2004), jak również „Charków okruchy czasu” pokazana w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu (2004). W latach 1982-2005 prowadziłem Galerię Fotografii „Fotoplastykon”, której uroku dodawał właśnie fotoplastykon – urządzenie będące ogniwem w ewolucji fotografii. Dawne wytwory kultury i techniki nie są przez nowe ani skutecznie zastępowane, ani też na ich tle nie wydają się być wytworami zbytecznymi. Fotoplastykon może istnieć dziś również obok świata komputerów, wprawdzie już tylko dla wąskiego grona zapaleńców i miłośników fotografii. Fotoplastykon dla mnie jest jakby kawałkiem historii fotografii – kontynuacją fotografowania w tej technice, przywiązaniem do starego sprzętu i kontynuowaniem rodzinnych tradycji. Sentymentem, ale również pośrednikiem pomiędzy mną jako twórcą obrazów stereoskopowych („Impresje światłem pisane” 1994, „W świetle lasera” 1995), a widzem chcącym zobaczyć światło nie tylko na płaskim zdjęciu, ale również zawieszone w przestrzeni. W Galerii organizowałem wernisaże fotografii autorów znanych i nieznanych, a także wystawy z ogólnopolskich konkursów takich jak np. „Biennale Fotografii Górskiej” z Jeleniej Góry, „Portret” z Trzcianki, „Salon Fotografii Artystycznej Żary”, „Cyberfoto” z Częstochowy oraz wymyślonego i organizowanego przeze mnie konkursu fotograficznego „Zdjęcie miesiąca – przestrzeń wyobraźni” (obecnie odbywającego się w internecie przy współudziale WBPiCAK). Głównym elementem konkursu, były comiesięczne spotkania warsztatowe, w trakcie których wspólnie z Januszem Kostrzewskim (ZPAF, Fotoklub RP) i Leszkiem Lesiczką (Stowarzyszenie Pryzmat) ocenialiśmy nadesłane fotografie. Autorzy uczestnicy tych spotkań mieli jedną z nielicznych możliwości sukcesywnego podnoszenia swoich umiejętności i konsultacji z prowadzącymi fotografikami. Najlepsze zdjęcia raz w roku były poddane ocenie profesjonalnego Jury i zaprezentowane mieszkańcom województwa w formie wystawy…”.
Tym samym dochodzimy do równie ważnego co twórczość artystyczna rozdziału dokonań Antoniego Ruta: do niestrudzonej pracy organicznej na rzecz fotografii amatorskiej wysokiego lotu. W ramach swojej aktywności prospołecznej zorganizował i był kuratorem 265 wystaw w Polsce, między innymi w 2000 i 2004 r. wystaw ZPAF w Muzeum Narodowym w Poznaniu. W 1988 r. był jednym z organizatorów wystawy fotografii poznańskiego środowiska artystycznego w Strasburgu we Francji. W 2004 r. zorganizował wystawę fotografii Wielkopolskich Artystycznych Stowarzyszeń Fotograficznych w Galerii Miejskiej w Charkowie na Ukrainie z okazji 350-lecia Miasta Charkowa, oraz był jednym z organizatorów wystawy artystów z Charkowa w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu. W latach 1996-1999 został wiceprezesem Okręgu Wlkp. Związku Polskich Foto-grafików Przyrodniczych. W latach 1999-2002 sekretarzem, a w latach 2002-2005 wiceprezesem Okręgu Wielkopolskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 2003-2005 wiceprezesem, a od 2009 r. prezesem Oddziału Poznańskiego oraz członkiem Zarządu Krajowego Związku Artystów Plastyków. Oprócz powyższej pracy na rzecz stowarzyszeń jest pomysłodawcą i organizatorem dwunastu edycji Ogólnopolskiego Konkursu Fotografii „Przestrzeń wyobraźni”. Jest to konkurs jedyny w swoim rodzaju. Wszystkie nadesłane fotografie otrzymują recenzję. Tak więc napisał tysiące recenzji, które pozwoliły amatorom i miłośnikom fotografii spojrzeć na nią nie tylko jak na osobistą pamiątkę, lecz jak na dzieło sztuki. X edycja odbyła się w 2010 r. pod Honorowym Patronatem Prezydenta Miasta Poznania i eksponowana została w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu. Antoni Rut jest także pomysłodawcą i organizatorem dziesięciu edycji Ogólnopolskiego Salonu Fotografii „My Koziorożce”, którego X edycja odbyła się w 2010 r. w Muzeum Śremskim w Śremie. Poza tym jest organizatorem sześciu poznańskich edycji Ogólnopolskiego Festiwalu Diaporam Cyfrowych. VI edycja Festiwalu odbyła się w 2011 r. w poznańskim kinie Muza. Jako instruktor jest od trzech lat organizatorem kursów fotografii, na których już ponad trzystu słuchaczom, w nowatorski, niespotykany dotąd sposób, wpoił zasady artystycznego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość oraz artystycznego przedstawiania wizji i przemyśleń. Przy tak nieustannej, jednoosobowej i całkowicie nieopłacanej aktywności prospołecznej – z której dumne byłoby każde stowarzyszenie – prowadził przez 26 lat Galerię „Fotoplastykon”, w której eksponowany był zabytkowy fotoplastykon. Galeria nie była działalnością gospodarczą i istniała wyłącznie dzięki zamiłowaniu Antoniego Ruta do fotografii trójwymiarowej. Nie znam takiego klubu czy stowarzyszenia fotograficznego w Polsce, którego członkowie bez jakiejkolwiek dotacji prowadziliby tak szeroko zakrojoną działalność kulturalną. Osoba Antoniego Ruta jest przy-kładem niespotykanej pasji w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego XXI wieku i zastępuje zlikwidowane wskutek kapitalistycznych reguł rynku legendarne Poznańskie Towarzystwo Foto-graficzne.
Nie należy się dziwić licznym nagrodom, wyróżnieniom i odznaczeniom Antoniego Ruta. Czasami trudno rozróżnić, czy wręczany medal dotyczy osobistej aktywności artystycznej autora, czy też jego działalności organizacyjnej. Wyróżnień jest tak dużo, że skupiam się tylko na tych o najwyższej randze. Oto ich subiektywny spis chronologiczny: Odznaka FASFP z zielonym wyróżnikiem, FASFP Warszawa 1981 r., Odznaka Honorowa Miasta Poznania 1985 r., Medal 150-lecia Fotografii w uznaniu zasług dla rozwoju fotografii, Warszawa 1989 r., Srebrny Medal „Zasłużony dla Fotografii Polskiej” – Stowarzyszenie Twórców Fotoklub Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa 2003 r., Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Województwa Wielkopolskiego” 2004 r. W 2010 r. zostaje odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Prace Antoniego Ruta znajdują się w Muzeach, Galeriach i zbiorach prywatnych w Polsce, Niemczech, Francji, Szwajcarii, na Ukrainie, Węgrzech oraz w Chinach. W polskiej edycji wydawnictwa Who is Who (5/2003) ukazuje się jego notka biograficzna. W swoich zbiorach posiada ponad 10 tys. własnych negatywów, ponad 5 tys. par przezroczy stereoskopowych oraz ponad 6 tys. przezroczy małoobrazkowych (nie licząc obecnych plików cyfrowych).
Antoni Rut uczestniczył w tak wielu wystawach zbiorowych, że nie sposób chociażby wymienić ich nazw i terminów ekspozycji. Myślę, że do tych absolutnie najważniejszych mogę zaliczyć następujące: wystawa pokonkursowa Poznań (1967) I nagroda, Ogólnopolska Wystawa Fotografii Poznań (1989) Medal za zasługi dla rozwoju fotografii, XXX Konfrontacje Fotograficzne Gorzów Wlkp. (2000) Nagroda Specjalna, 21. Pomorskie Spotkania z Diaporamą Szczecin (2000) Wyróżnienie, Wystawa Fotografii Artystycznej ZPAF „Refleksje na koniec wieku” Muzeum Narodowe Poznań (2000), autorska prezentacja fotografii na Ogólnopolskim Sympozjum Sztuk Wizualnych Łagów (2001), pokaz specjalny diaporam: „Impresje alpejskie” oraz „Włoskie pejzaże” na 22. Spotkaniach z Diaporamą Szczecin (2001), „Gonić niewidzialne” – wystawa indywidualna towarzysząca 3. Biennale Fotografii Poznań (2003), Wystawa fotografii poznańskiego środowiska artystów fotografików (ZPAF, Fotoklub RP, ZPFP, Pryzmat, ZAP) „Bezdroża wyobraźni” Galeria Miejska Charków na Ukrainie (2004), „Obszary wyobraźni” wystawa fotografii ZPAF Muzeum Narodowe Poznań (2004), Wystawa fotografii Fotoklubu RP Galeria Miejska  Heidenheim (2005), „Gdzie jesteśmy” wystawa fotografii ZPAF Mała Galeria i Stara Galeria ZPAF Warszawa (2005), „Ekwidensyty medialnej rzeczywistości” 2. Biennale „Środowisko Sztuki” Poznań (2005), „Przestrzeń – ciało – zdarzenia” Okręgowa Wystawa ZPAF Stary Browar Słodownia Poznań (2008). W latach 2002-2011 sześciokrotnie nagradzany i wyróżniany na Salonie Wielkopolskim w Muzeum Ziemi Czarnkowskiej.
Reasumując, na twórczą aktywność Antoniego Ruta składa się zarówno jego dorobek artystyczny, jak i organizacyjny. Bardzo trudno rozstrzygnąć, który z nich ma poważniejszą rangę w kulturze kraju. Jednak jedno jest pewne: dopiero całość jego aktywności tworzy niepowtarzalną sylwetkę człowieka, bez reszty oddanego polskiej kulturze wizualnej.

Stefan Wojnecki
Profesor Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu